Nghiên cứu định tính hiện đại đã được tiến hành từ một số lượng lớn các mô hình khác nhau mà ảnh hưởng đến mối quan tâm về khái niệm và lý thuyết chủ đề có tính hợp pháp, kiểm soát, phân tích dữ liệu, bản thể học và khoa học luận. Nghiên cứu được tiến hành trong 10 năm qua đã được đặc trưng bởi một biến rõ rệt về phía các diễn giải, chủ nghĩa hậu hiện đại, lý thuyết quan trọng.[15]. Guba và Lincoln (2005) chỉ ra 5 quan niệm chính trong nghiên cứu định tính hiện đại: chủ nghĩa lạc quan, chủ nghĩa hậu lạc quan, lý thuyết chỉ trích, chủ nghĩa xây dựng, và các mô hình tham gia/cộng tác[15]. Mỗi mô hình được liệt kê bởi Guba và Lincoln được đặc trưng bởi sự khác biệt hiển nhiên trong thuyết giá trị, dự định hành động của nghiên cứu, kiểm soát quá trình nghiên cứu/tác động, mối quan hệ với nền tảng của chân lý và tri thức, tính hợp lệ, văn bản đại diện và tiếng nói của các nhà nghiên cứu/ học viên và có thể so sánh được với mô hình khác. Đặc biệt, tính thông ước liên quan đến mức độ mà các mối quan tâm kiểu mẫu “có thể được trang bị thêm cho nhau theo những cách mà thực tiễn xảy ra đồng thời có khả năng chập nhận được”[16]. Nhà thực chứng và mô hình thực chứng chia sẻ giả thuyết có thể so sánh được nhưng phần lớn là không so sánh được, theo xu hướng tạo dựng và mô hình có sự tham gia thông ước về các vấn đề nhất định (ví dụ dự định hành động và mô tả văn bản).

Nghiên cứu định tính trong 10 năm gần đây được đặc trưng bởi sự quan tâm với việc phân loại hàng ngày và tường thuật bình thường. Đây là “hành vi tường thuật” đã tạo ra một lượng sách vở rất lớn khi các nhà nghiên cứu đưa ra khái niệm nhạy cảm và quan điểm có thuộc tính đặc biệt dựa trên việc tường thuật từ thực tế, trong đó tập trung vào những tình huống và hành động giao tiếp của việc tường thuật. Catherine Riessman (1993) và Gubrium and Holstein (2009) cung cấp các chiến lược phân tích, và Holstein và Gubrium (2012) trình bày nhiều cách tiếp cận toàn diện trong tất cả các báo cáo gần đây. Có liên quan với thực hành tường thuật ngày càng có tính chất của các nghiên cứu tường thuật (xem Gubrium và Holstein 2000)